Depressie en het verlangen om te ontsnappen
De auteur van onderstaande artikelen kampt sinds zijn jeugd met depressieve gevoelens.
In onderstaande artikelen legt hij uit waarom depressieve mannen weg willen. Letterlijk door een ander leven te beginnen.
Of figuurlijk door zich emotioneel terug te trekken van hun meest dierbaren.
Of figuurlijk door zich emotioneel terug te trekken van hun meest dierbaren.
Hetzelfde verlangen zie je terug bij mannen in midlife crisis.
Waarom depressieve mannen weg willen
Ongeveer een jaar geleden heb ik beschreven hoe ik fantaseerde over een beter leven. Het soort fantasie dat depressieve mannen aanzet om hun familie te verlaten. Die korte stukjes vertellen maar een deel van een lang en problematisch verhaal. Om niet in de depressie terug te vallen, moet ik nog beter begrijpen waarom mannen weg willen, hoe we veranderen en waar we heen willen. Dit verhaal gaat niet alleen over mij. Er zijn er velen zoals ik. En we zijn allemaal slecht gezelschap geweest. Ongeacht of depressieve mannen het huis uitlopen, zich emotioneel terugtrekken of in een staat van agressieve razernij of misbruik raken, ze veroorzaken een verwoestende crisis bij de mensen die van ze houden. Mijn eigen ervaring is al erg genoeg, maar ik lees hetzelfde verhaal en erger iedere dag op het internet. Je wordt nooit immuun voor de pijn, de verwarring en de wanhoop die het gedrag van een depressieve man veroorzaakt. Al heb je hetzelfde verhaal al ontelbare keren gelezen:
Hij ziet me niet meer staan.- Ik kan niets goed doen.- Ik snap niet waarom hij zo boos is als hij thuis komt van zijn werk.- Ik heb niets fout gedaan.- Als ik hem vraag wat er aan de hand is, wordt hij woedend.- Hij is soms zo agressief en geeft mij de schuld van alles wat hem niet aanstaat.- Ik ben doodsbenauwd als hij zo kwaad wordt.- Ik weet niet meer wie hij is.- Ik kan niets goed doen in zijn ogen.- Dit is niet het leven zoals ik het me met hem had voorgesteld.- Ik voel me zo klein naast hem.- Wat heb ik gedaan om hem zo woedend te maken.- Ik wordt er gek van.- Ik kan dit niet veel langer meer verdragen.- Kan iemand me helpen!
Het is makkelijk om de schuld voor gedrag dat zoveel pijn veroorzaakt te geven aan de depressie. Het is minder makkelijk
om duidelijk te krijgen hoe je de depressie zelf tijdig kunt herkennen en kunt voorkomen dat dit patroon zich eindeloos zal gaan herhalen. Om niet in een depressie terug te vallen, moet ik ook heel duidelijk het effect van mijn gedrag op mijn meest dierbaren onder ogen zien. Ik moet het hele proces nog beter begrijpen om het te kunnen doorbreken. Wat ging er door me heen toen ik mezelf emotioneel of zelfs fysiek verwijderde van mijn familie? Waarom zag ik niet eerder waar ik mee bezig was? Wanneer begon ik het in te zien en waarom kon ik toen niet stoppen? Waardoor werd ik zo anders? Als ik analytisch terugkijk op wat er gebeurt in zo'n periode, kan ik de volgende elementen herkennen. Controle en ontkenning, weigeren om er over te praten, jezelf terugtrekken van anderen, sociaal isolement, de schuld bij anderen leggen en de oplossing buiten jezelf zoeken. Wat de interne crisis ook precies inhield, ik moest hem onder controle zien te houden. Ik moest mijn gevoelens voor iedereen, inclusief mezelf, verborgen houden.
Ontkenning is hier het sleutelwoord. Je hebt geen idee hoeveel energie het kost om zo'n sterke innerlijke onrust te moeten bedwingen. De negatieve gevoelens mogen niet alleen niet naar buiten, ze mogen ook niet naar je eigen bewustzijn. Dat kostte zoveel energie dat ik me altijd gespannen en uitgeput voelde. Ik erkende dus niet dat ik een probleem had en zag dus ook geen noodzaak om er over te praten. Ik werd boos als mijn vrouw er wel over wilde praten en daarmee suggereerde dat ik een probleem had. Dat mannen kunnen weigeren ergens over te praten, is al vaak beschreven. Maar wat dan niet wordt verteld, is dat het mannen een gevoel van macht kan geven om te zwijgen. Om anderen in het duister te laten tasten. Daarbij is zwijgen ook noodzakelijk om zelf je eigen ellende niet onder ogen te hoeven zien. In de beschrijving 'het sterke en zwijgzame type', staan die woorden niet zonder reden samen. Met je isoleren van anderen wordt niet altijd fysieke afwezigheid bedoeld. Het gaat vaker om het creeeren van emotionele afstand van je familie, je vrienden of anderen die je nastaan. Dat kan gebeuren door boosheid of ander agressief gedrag. Of door je emotioneel af te sluiten. Soms gebruik je de ene strategie, soms de andere. Het spreekt vanzelf dat als er met mij niets aan de hand is, de schuld van mijn gekwetsheid, verwarring en boosheid dan bij iets of iemand anders ligt. Bijvoorbeeld bij mijn gezin of mijn baan. Of beide. Dat geeft me steeds meer het gevoel dat ik vast zit in mijn huidige leven en geen enkele kans heb om nog gelukkig te worden. Aangezien de problemen buiten mijzelf liggen, moet ik de oplossing ook buiten mezelf zoeken. Ergens anders zal alles beter zijn. Hier is alles uitzichtsloos. Dus het verlangen om weg te gaan en de fantasie hoe mooi dat andere leven zal zijn, wordt steeds sterker.
Hij ziet me niet meer staan.- Ik kan niets goed doen.- Ik snap niet waarom hij zo boos is als hij thuis komt van zijn werk.- Ik heb niets fout gedaan.- Als ik hem vraag wat er aan de hand is, wordt hij woedend.- Hij is soms zo agressief en geeft mij de schuld van alles wat hem niet aanstaat.- Ik ben doodsbenauwd als hij zo kwaad wordt.- Ik weet niet meer wie hij is.- Ik kan niets goed doen in zijn ogen.- Dit is niet het leven zoals ik het me met hem had voorgesteld.- Ik voel me zo klein naast hem.- Wat heb ik gedaan om hem zo woedend te maken.- Ik wordt er gek van.- Ik kan dit niet veel langer meer verdragen.- Kan iemand me helpen!
Het is makkelijk om de schuld voor gedrag dat zoveel pijn veroorzaakt te geven aan de depressie. Het is minder makkelijk
om duidelijk te krijgen hoe je de depressie zelf tijdig kunt herkennen en kunt voorkomen dat dit patroon zich eindeloos zal gaan herhalen. Om niet in een depressie terug te vallen, moet ik ook heel duidelijk het effect van mijn gedrag op mijn meest dierbaren onder ogen zien. Ik moet het hele proces nog beter begrijpen om het te kunnen doorbreken. Wat ging er door me heen toen ik mezelf emotioneel of zelfs fysiek verwijderde van mijn familie? Waarom zag ik niet eerder waar ik mee bezig was? Wanneer begon ik het in te zien en waarom kon ik toen niet stoppen? Waardoor werd ik zo anders? Als ik analytisch terugkijk op wat er gebeurt in zo'n periode, kan ik de volgende elementen herkennen. Controle en ontkenning, weigeren om er over te praten, jezelf terugtrekken van anderen, sociaal isolement, de schuld bij anderen leggen en de oplossing buiten jezelf zoeken. Wat de interne crisis ook precies inhield, ik moest hem onder controle zien te houden. Ik moest mijn gevoelens voor iedereen, inclusief mezelf, verborgen houden.
Ontkenning is hier het sleutelwoord. Je hebt geen idee hoeveel energie het kost om zo'n sterke innerlijke onrust te moeten bedwingen. De negatieve gevoelens mogen niet alleen niet naar buiten, ze mogen ook niet naar je eigen bewustzijn. Dat kostte zoveel energie dat ik me altijd gespannen en uitgeput voelde. Ik erkende dus niet dat ik een probleem had en zag dus ook geen noodzaak om er over te praten. Ik werd boos als mijn vrouw er wel over wilde praten en daarmee suggereerde dat ik een probleem had. Dat mannen kunnen weigeren ergens over te praten, is al vaak beschreven. Maar wat dan niet wordt verteld, is dat het mannen een gevoel van macht kan geven om te zwijgen. Om anderen in het duister te laten tasten. Daarbij is zwijgen ook noodzakelijk om zelf je eigen ellende niet onder ogen te hoeven zien. In de beschrijving 'het sterke en zwijgzame type', staan die woorden niet zonder reden samen. Met je isoleren van anderen wordt niet altijd fysieke afwezigheid bedoeld. Het gaat vaker om het creeeren van emotionele afstand van je familie, je vrienden of anderen die je nastaan. Dat kan gebeuren door boosheid of ander agressief gedrag. Of door je emotioneel af te sluiten. Soms gebruik je de ene strategie, soms de andere. Het spreekt vanzelf dat als er met mij niets aan de hand is, de schuld van mijn gekwetsheid, verwarring en boosheid dan bij iets of iemand anders ligt. Bijvoorbeeld bij mijn gezin of mijn baan. Of beide. Dat geeft me steeds meer het gevoel dat ik vast zit in mijn huidige leven en geen enkele kans heb om nog gelukkig te worden. Aangezien de problemen buiten mijzelf liggen, moet ik de oplossing ook buiten mezelf zoeken. Ergens anders zal alles beter zijn. Hier is alles uitzichtsloos. Dus het verlangen om weg te gaan en de fantasie hoe mooi dat andere leven zal zijn, wordt steeds sterker.
Het verlangen om weg te gaan
Als ik op het internet gesprekken, vragen of verhalen over depressies lees, valt het me op hoeveel mensen er wanhopig op zoek zijn naar hulp. Niet omdat ze zelf depressief zijn, maar voor de depressie van hun partners of andere dierbaren. Vaak zijn ze verbijsterd over wat er gebeurt. Ze kunnen niet geloven dat ze geconfronteerd worden met woede en afwijzing in plaats van liefde. Het kan toch niet waar zijn dat de persoon die ik al zo lang zo goed ken, plotseling zo anders is? Zo vreemd en vijandig. En dat hij een relatie die zo waardevol is, wil verbreken? Waar komt dat verlangen om weg te gaan - dat zo veel depressieve mensen hebben - toch vandaan? Ik heb daar geen simpel antwoord op. Maar ik kan iets zeggen over mijn eigen kwellende ervaring met die bijna onweerstaanbare drang om te weg te gaan en een nieuw leven te beginnen. Ik heb me heel wat jaren diep onzeker en ongelukkig gevoeld, terwijl ik eigenlijk zelf niet begreep waarom. Ik had hele periodes dat ik plotseling woedend kon worden op mijn vrouw en mijn drie geweldige, jonge zonen. Ik liep wrokkig rond omdat ik het gevoel had dat ik vast zat in een leven dat me niet bevredigde. Ik fantaseerde over andere plaatsen, andere vrouwen en andere levens. Meestal kropte ik mijn diepste gevoelens op totdat ze op rare en destructieve manieren naar buiten kwamen. Als mijn vrouw me met mijn gedrag confronteerde, ontkende ik dat er iets aan de hand was.
Ik stond vaak op het punt om alles achter me te laten, maar twee dingen hielden me dan toch tegen. Ten eerste het besef dat ik mijn ellende mee zou nemen naar een nieuwe plaats, een nieuwe vrouw en een nieuw leven. In mijn hart wist ik dat, hoe opwindend het in het begin ook zou zijn om in die nieuwe wereld rond te lopen, het alleen maar een kwestie van tijd was voor dezelfde problemen weer zouden opduiken. Het tweede dat me tegenhield was de vraag die ik maar niet uit mijn hoofd kreeg. Naar wat voor leven ben ik dan op zoek? Naar welke toekomst? In mijn fantasieën ging het vaak om een bepaalde opwinding die ik miste in mijn huidige leven.Natuurlijk wist ik ergens wel dat een leven dat gebaseerd is op een aaneenschakeling van hoogtepunten geen echt leven is. Het was niet zozeer alcohol of drugs die me aantrokken. Het was meer de belofte van een intense en opwindende ervaring. Iets als een eeuwigdurende beginscene van een avonturenfilm. Er was geen echte andere vrouw die ergens op me wachtte. Het was allemaal fantasie waarin ik makkelijk vond wat ik zocht. Zonder dat moeilijke gedoe in de realiteit waarin je met alle aspecten van de persoonlijkheid van de ander moet leren omgaan.
Je kan je wel voorstellen hoe het voor mijn vrouw was. Ze kreeg op alle nivo's met mijn afwijzing en mijn woede te maken. Het allerergste was dat ze van mij te horen kreeg dat ze niet genoeg voor mij was. Dat ik meer nodig had dan zij kon geven. De spanning en de pijn tussen ons en de boosheid die ik zo vaak voelde, hadden ook hun effect op de kinderen. Het is heel moeilijk om echt tot me door te laten dringen hoe ik degenen die me het meest na stonden, leek te vergeten. Ik zat vol zelfhaat en probeerde wanhopig het gevoel van leegte op te vullen. Ik had geen idee wat de impact van mijn gedrag op anderen was en dat die impact steeds groter werd, zoals cirkels in het water.
