Fases en duur
Fases in een midlife crisis
Het precieze begin van een midlifecrisis is moeilijk vast te stellen. Soms lijkt er een duidelijke 'trigger' te zijn geweest die achteraf gezien het begin van alle problemen markeert. Bijvoorbeeld een ernstige ziekte of het overlijden van een dierbare.
Of een andere ingrijpende gebeurtenis zoals ontslag. In andere gevallen is er niet één grote gebeurtenis aan te wijzen, maar is er een combinatie van meerdere kleinere veranderingen of tegenslagen die de belevingswereld van de man negatief beïnvloedt en het proces in gang zet.
Een midlifecrisis verloopt in de volgende fases:
- Ontkenning (Denial)
- Woede (Anger)
- Opnieuw beginnen (Replay)
- Depressie (Depression)
- Bezinning (Reflection)
- Acceptatie (Acceptance)
De ontkenningsfase richt zich in eerste instantie op het ouder worden. Het besef dat de jeugd echt voorbij is, dringt zich op. De lichamelijke kracht en reserves worden voelbaar minder. De toekomst biedt niet meer alle mogelijkheden en perspectieven die er in de hele periode daarvoor nog wel waren. Verandering en verbetering zijn geen vanzelfsprekende vooruitzichten meer. In de komende fase zal het meer gaan om het behouden, en genieten van zaken als werk, gezin, gezondheid en relatie. Het wegvallen van het straks-wordt-het-beter perspectief is confronterend. De man kan zich gaan afvragen of de huidige status quo wel goed genoeg is voor de rest van zijn leven. En of hij zijn idealen wel voldoende heeft verwezenlijkt.
In de volgende fase leidt de sluimerende onvrede tot woede. Die woede is gericht op de buitenwereld in het algemeen en op zijn vrouw in het bijzonder. De man heeft het gevoel dat, ondanks zijn inspanningen, het leven hem niet heeft gebracht wat hij ervan verwachtte. Hij begint te fantaseren over een ander leven en vaak ook over een andere vrouw. Hij wil zich gewaardeerd en goed voelen en mist dat in zijn huidige bestaan. Hij is heel ontvankelijk voor de aandacht van andere vrouwen en hij kan in deze fase een verhouding beginnen. Hij voelt zich weer geliefd en begrepen. Het contact met deze 'soulmate' ziet hij als bevestiging van het feit dat de relatie met zijn eigen vrouw niet meer voldoet. Hij heeft steeds meer kritiek op haar en op het functioneren van de relatie. Niets lijkt meer goed te zijn.
In de replay fase probeert de man een nieuw leven te beginnen. Daarin speelt de soulmate meestal een belangrijke rol.
Haar beschikbaarheid is een belangrijke factor om zijn oude leven op te geven.
|
|
|
Na de replay fase komt de onderliggende depressie naar de oppervlakte. De man wordt gedwongen zijn eigen problematiek onder ogen te zien. Sommigen zoeken professionele hulp, al dan niet in combinatie met antidepressiva.
Ze hebben ruimte, tijd en rust nodig om met zichzelf en de oorzaak van hun depressie in het reine te komen.
De fases bezinning en acceptatie staan in het teken van het verder ontwikkelen van een realistische blik op alles wat er gebeurd is en de verwerking daarvan. De man verzoent zich met wie hij is, met het verleden en de toekomst. Een verzoening met zijn vrouw is eigenlijk ook alleen in deze fase kansrijk. Het is dan aan haar om te bepalen of ze hem die kans wil geven. Niet alle mannen doorlopen alle fases. Sommigen blijven steken in de replay fase of de daarop volgende depressie en komen niet tot bezinning en acceptatie.
De herhaling van de fases
De bovenstaande fases suggereren dat een midlifecrisis een lineair proces is waarin de fases elkaar logisch opvolgen.
Als er een fase is afgesloten, komt daarna de volgende. Maar zo verloopt het midlifecrisis proces vaak niet. Er is steeds
de mogelijkheid dat de man terugvalt in een vroegere fase.
De enige fase die maar één keer voorkomt, is de ontkenningsfase. Een man in replay kan weer tijdelijk terugvallen in de woede fase. Bijvoorbeeld omdat zijn nieuwe leven hem op een bepaald moment niet het geluk, de opwinding of de mooie vooruitzichten biedt die hij nodig heeft om zich goed te voelen. Hij voelt dan de dreiging van de depressie en wordt kwaad. Die woede richt hij op de soulmate of op zijn vrouw. Of op allebei.
Maar hoewel het nieuwe replay leven natuurlijk niet in alle opzichten zaligmakend zal zijn, heeft de man toch een sterke, onbewuste motivatie om in het succes ervan te blijven geloven. Want als hij toegeeft dat de nieuwe relatie niet brengt
wat hij er van verwachtte, roept dat twijfel op of hij er goed aan gedaan heeft om zijn oude leven op te geven. En hij wil
niet twijfelen aan zichzelf. Al zijn gedrag en keuzes in de midlifecrisis zijn er juist op gericht om zelf buiten schot te blijven. De replay fase is het laatste bolwerk van verzet tegen de depressie.
Het moment dat hij deze strijd verliest, wordt in de Amerikaanse literatuur 'hitting rock bottom' genoemd. Ook in de latere fases bezinning en acceptatie kan er weer een tijdelijke terugval naar de eerdere depressie zijn. De fase waarin een man zich op een bepaald moment bevindt, is dus niet altijd een betrouwbare indicatie hoever hij in het hele proces gevorderd is.
Hoe lang duurt een midlifecrisis?
Een midlifecrisis kan jaren duren. In de literatuur wordt gesproken over twee tot soms wel tien jaar. Het gemiddelde zal waarschijnlijk ergens daar tussenin liggen.
In de eerste drie fasen zal de man de er aan ten grondslag liggende depressie met alle inzet en alle mogelijke middelen proberen te onderdrukken. Zolang hij daar succesvol in is, blijft hij in de replay fase. Dat is meestal de langste fase van de hele midlifecrisis en kan een aantal jaar duren. Sommige mannen lijkt het zelfs blijvend te lukken om in het nieuwe leven de depressie de baas te blijven. Dit versterkt de gedachte dat het niet aan hun ligt. In dat geval maakt de betreffende man ook geen verdere emotionele ontwikkeling of groei door. Bij latere tegenslagen kan de depressie dan weer in volle hevigheid de kop opsteken. De onderliggende problemen zijn namelijk niet opgelost.
Bij de mannen die het midlifecrisis proces wel in één keer doorlopen, kan de depressie zich op twee manieren aandienen. Het replay leven kan langzaam scheuren en barsten gaan vertonen totdat de man geen rol meer heeft die hem een goed gevoel over zichzelf geeft. Of er dient zich een andere grote crisis aan die hem met een schok tot bezinning brengt.
In beide gevallen volgt dan de depressie en uiteindelijk het inzicht dat de man zelf moet veranderen om zijn leven weer op orde te krijgen. Bij sommige mannen verloopt de hele midlifecrisis sneller en makkelijker dan bij anderen.
Helaas zijn er geen criteria die voor individuele gevallen een indicatie geven voor de lengte van het hele proces.
